من از بیش و کم دنیا ننالم

جمال ناز تو کرده خرابم

چه خوش تقسیم کردی با عدالت!

که با هجر تو در عین وصالم

سر و سینه، قد و قامت، رخ و روت

بر و بالا، دو چشم و عارض و موت

دلم برده به یغما چون نگاهت!

سر و جان را گره زد دل به گیسوت!

گرفتارند دل‌ها چون به روی‌ات

دو عالم گشته آشفته ز موی‌ات

چه سازم اندر این عشق دمادم

تو در سوی منی، من هم به سوی‌ات!

بود شور دلم از روی ماهت

از آن گیسو، از آن خال سیاهت

دلم هرگز نشد آسوده‌خاطر

گناه چشم من شد، یا نگاهت؟

دلم در آتش عشق تو چون سوخت

بسی شعله درون سینه افروخت

میان آتش، امّید تو آمد

به من اسرار خلقت را بیاموخت

بود هستی ظهوری از نگاهت

شده عالم سراپا روی ماهت

نشینم در بر هستی، نهانی

که تا بینم دو چشمان سیاهت

دلم خو کرده ای دلبر به روی‌ات

به پیچش‌های عِطرآگین موی‌ات

به هرجا رو کنی، من با تو هستم

کجا من، دیده برگیرم ز سوی‌ات؟!

محبت از نگاهم آشکار است

دلم در عشق و مستی بیقرار است

زدم قید دو عالم با غم یار

چو دیدم یار من بی هر دیار است

شدم مست و شدم دیوانه، ای دوست

شدم ساغر، شدم پیمانه، ای دوست

مرا ساغر نباشد جز ظهورت!

دلم شد خالی از افسانه، ای دوست

دلم بر عشق و پاکی رو گشاده است

قدم در راه نیکی‌ها نهاده است

نمی‌خواهم که یار از من برنجد

که بر جانم صفای سینه داده است

اگرچه چهره‌ات ای ماه زیباست

ولی خال لبت جای تماشاست

چنان رونق گرفته روی ماهت

که چشمانم پر از شوق تمنّاست

خداوندا، دلم غرق ملال است

به گلشن، گل مرا، تنها بلال است!

بلالستان، مرا گردیده گلشن

حرامم گشته هر گل، این حلال است؟!

خوشا آنان که با لطف و صفایند

خدا راضی و آن‌ها هم رضایند

رها از شرّ و شور ظالم دون

پی خیر ضعیف و بینوایند

خوشا آنان که پاک و خوش مرام‌اند!

رها از غیر و بر حق جمله رام‌اند

ز بهر بی‌کسان، باب امیدی

برای ظالمان همواره دام‌اند

دل هر کس به یک گل می‌شود شاد

برای هر عروسی هست داماد

منم بی‌گل، منم بی‌یار، این‌جا

ز رنج بی‌کسی فریاد، فریاد!

نه‌تنها مِی که ساغر از دل آید!

غم و شادی به هر سر، از دل آید

بیا بشنو کنار هر تپش که:

صدای پای دلبر از دل آید

گُلان هرجا پی ناز و ادایند

که از مهر و وفاداری جدایند

خوش‌اند از نعمت زیبایی خود

ولی پایانِ تلخ ماجرایند!

از آن وقتی که گفتم «نه!» به هر زور

بیفتادم به راهی، از امان دور

روم این راه و با ظالم نسازم

که بیزار از ستم باشم به هر جور

منم بیدارِ یار و بر سر دار

ز غیر دار و دلدارم بود عار

نمی‌گویم سخن جز با لب دوست!

گذشتم از سر بازار گفتار

غم ما را نداند شیخ عطار!

نباشد داروی دردم به بازار؟!

بود بیماری‌ام سودای ذاتش

گذشتم از سر اوصاف آن یار!

جفا کردی فلک بر ما چه بسیار!

کشاندی مرد حق را بر سر دار

ندانستی که مرد حق عزیز است؟!

میان آسمان دارد خریدار

گذشتم از سر دنیا به یک بار

نبیند کاش چشمم مردم آزار!

نبیند ظالمی با کسوت دین

که دارم از چنین دیدار، بس عار!

منم حلاجِ تار و پودِ اسرار

رود گر سر به سوی چوبه‌ی دار،

چه باکم باشد از قسمت، خدایا!

اگر لطف توام باشد هوادار

کجا رفت آن همه دل‌های پرسوز؟!

چه شد آن چهره‌های شاد و پیروز؟!

کجایند، آن همه زیبارخ مست؟!

که شب از عشق آنان می‌شدی روز

اگر در من نمی‌بینی دگر هوش

شدم دور از خروش و کوشش و جوش

به نومیدی کشیده کارم آخر

دل پر آتشم گردیده خاموش

گِلم عشق و دلم عشق و تنم عشق

روان و روح من عشق و منم عشق!

ز عشق آمد صلای حق به دنیا

خدایم عشق و دین عشق و صنم عشق

به روی تو اگر خندیده این دل

فدای روی تو گردیده این دل

نمانده طاقت گریه به دیده!

که داغ دوری‌ات را دیده این دل

خدایا بندگانت در تب و تاب

برفت از چشم مردم راحت و خواب

گرفتار دو صد رنج‌اند مردم

شد از ظلم و ستم، آلوده محراب

به کوه و دشت و صحرا سر نهادم

که از دنیا و اهل آن نه شادم!

چنان ناشادم از خوبانِ نااهل!

که از بدها بدی ناید به یادم

بیا کن قطعه قطعه جسم و جانم

بسوزان، نفس و روح و هر توانم

تحمل می‌کنم، هرچه تو خواهی

مگر دوری، که کرده ناتوانم!

شب یلدا بود قرب حیاتم

سرود سردم و رنگ وفاتم

امیدم این که حق دستم بگیرد

دهد خط امانی و براتم!

منم راه تو و هستی تو راهم

تویی چشم من و من خود نگاهم

شده دیدار تو کار من مست

منم نقش و تو هستی بارگاهم

مرا جانا تو بنما تیرباران

که هست از تو مرا این جسم و این جان!

اگر جانم بسوزانی به آتش

کنم خاکسترش را نذرت آسان

دل از گیسوی تو گشته پریشان

هم از روی قشنگت مست و حیران

همه هستی بود روی تو ای ماه!

که بسته نقش دل بر روی ایوان

خدایا، بندگی کی باشد آسان؟!

خدایی بر تو شد آسان و ارزان!

دو روزی جای من بنشین و سر کن

تو حیران می‌شوی از فقر و حرمان!

بود درمانِ درد من، لب تو

بود هر سرد و گرمم از تب تو

لب و تب، هر دو در شب جلوه دارند!

بود فتنه فراوان در شب تو!

بود سَر از تو و تقدیر از تو

بود هم نقشِ هر تدبیر از تو

تویی اصل و تویی فرع وجودم

بود در دل دگر تصویر از تو

مرا جنبش بود از دولت تو

سراسر همتم شد رؤیت تو

بِجُنبم یا بجنبانی وجودم!

خودْ این بازی بود از حکمت تو

نگاهم، چون تماشا کرد آن رو

رها شد تیر مژگانش به هر سو

خریدم تیر مژگان بر دل خویش

که تا دستم رسد بر تاب گیسو

جمال و حسن و زیبایی شد از تو

خط پاکی و رعنایی شد از تو

همه چشم و لب و موی و سر و روی

به هر پنهان و پیدایی شد از تو

خدایا، بندگی کِی کرده‌ای تو؟

به دنیا، زندگی کِی کرده‌ای تو؟

چه راحت باشدت فرمانروایی!

چو مخلص، سادگی کی کرده‌ای تو؟!

خدایا، چون خرابم کرده‌ای تو!

شراب ناب نابم کرده‌ای تو!

همه خوب و بدم را از تو بینم

که غرق آفتابم کرده‌ای تو!

زده آتش به جانم عشقت، ای ماه!

شدم از غربت تو در ته چاه

بیا در چاه عشقت حال من بین!

همان جایی که بنده می‌شود شاه!

خوشا روزی که داور باشد آن ماه!

ببخشد کوه عصیانم، به یک کاه

کجا ترسم ز دیدار جمالش؟!

وی از من بگذرد با این همه آه!

منم آن یوسف زندان کشیده

رخ آن نازنینْ دزدانه دیده!

صفا کردم چو بشکستم بت نفس!

که بهر خود مرا خوش آفریده

بود دنیا برای ما گذرگاه

ز اسرارش فقط مرگ است آگاه

مزار من همی نقش وجود است

که سیمایش دل‌انگیز است چون ماه!

اگر کافر منم، بُت هم تو هستی

به هستی مونس و همدم، تو هستی

عزیزا، باطن و ظاهر، تویی تو!

دل‌آرامِ همه عالم تو هستی

نمی‌خواهم ببینم روی ماهی!

نه ناز و غمزه‌ی چشم سیاهی

چو من رنجیده‌ام از خوب‌رویان!

نمی‌خواهد نگاهم هر نگاهی

ندارم در بساطم جز نگاهی

ز من مانده دلی، سوزی و آهی

نگاهم هست سوی دلبر خویش

که هر دم می‌کشد دل را به راهی

چه زیبا جلوه‌ای دارد جوانی

چه پرشور و صفا شد مهربانی

جوانی و محبت فیض حق است

شده هدیه که تا قدرش بدانی!

نمی‌بینم خدایا تو کجایی؟!

تویی بیرون ز ما یا نزدِ مایی؟!

بیا با ما نشین و کن تماشا

قد و بالای خود با دلربایی!

ندانم دین تو باشد چه دینی؟!

زده کفرت برون از آستینی!

قیامت هیچ و دین هیچ و خدا هیچ؟!

الهی بی‌وفا، خیری نبینی!