آزادانديشى‏حوزويان‏واستبدادطاغوتيان

این کتاب به تبیین آزادی و لزوم آزاد اندیشی حوزویان و دوری از اختناق به جهت دست یابی مردم  از چشمه‏ى جوشان دانش عالمان دينى كه چه بسا در بعضى از آنان از ناحيه‏ى حضرت حق موهوبى و اعطايى باشد، می پردازد.

نوشتار حاضر از موضوعات زیر برخوردار است:

ريشه‏يابى اختناق، استبداد و آزاد انديشى

آزادگى روحانيان

لباس آزاد

زندگى در اختناق

سخت‏گيرى عالمان

تناسب احكام با مرتبه‏ى افراد

آزادى و مقتضيات جسمانى

روان‏شناسى و دورى از استبداد

تأثير استبداد شاهانه و اختناق محيط

استكبار علمى

تفاهم ميان حوزه و دانشگاه

تقليد در يادگيرى

آزادى در حوزه

اختناق قشرى‏گرايان

جمود جسمى

جمود فكرى

تأثير دانش بر منش

تخصص محورى؛ ريشه‏ى مبارزه با خودكامگى

آزادى در خانه‏ى ملكوتى عالم

دين توصيفى و نه فرمانى

جراحت حوزويان

تقيه در چيرگى استبداد

حاكميت اختناق و استبداد يكى از عمده‏ترين مشكلاتى است كه در مسير متفكران آزاد انديش قرار مى‏گيرد. اين انديشمندان با پيدايى اين مشكل است كه مى‏توانند اندازه‏ى توان نفسى خود را محك زنند؛ چرا كه بايد در اين فضا بر مشكلات كيفى و به‏ويژه با جهل حاكم بر جامعه به مبارزه برخيزند و نيز در همين فضاست كه مى‏توان سنجش ميزان بسط و قدرت آزادى هر يك از متفكران را به دست آورد.

اختناق زاييده‏ى جهل و ناآگاهى است. مهم‏ترين پى‏آمد اختناق، پيدايش بيمارى مهلك «نفاق» و رويش «منافقان» و چندچهرگان مى‏باشد. اگر نسيم خوش آزادى بر كشورى يا منطقه‏اى وزيدن نداشته باشد، هر كسى حس مى‏كند پناه بردن به مزبله‏ى پنهان‏كارى و نفاق بهترين راه براى حفظ حدود و هويت خود است. البته، از آن‏جا كه دين به هيچ وجه با اختناق سازگارى ندارد، نمى‏شود جامعه‏اى دينى و اسلامى باشد و اختناق بر آن حاكم گردد. بر اين اساس با چيرگى ابرهاى تيره‏ى اختناق بر كشورى، بايد گفت نفاقى كه در آن مى‏رويد نفاق اصطلاحى و مذموم نيست؛ بلكه اين تقيه‏ى شرعى است كه موضوع يافته است؛ زيرا نفاق به كمبودهاى قابلى و شخصى افراد باز مى‏گردد، در حالى كه با چيرگى فضاى مسموم استبداد، كمبودهاى فاعلى و اجتماعى علت پنهان‏كارى مردم است و نه ضعف‏هاى نفسانى. البته مراد از آزادى، آزادى‏هاى مشروع است. ما در كتاب «حقوق نوبنياد» بنياد آزادى را به بحث نهاده‏ايم و دقيق‏ترين بحث‏هاى فلسفى مربوط به آن را در كتاب گفته شده آورده‏ايم و در اين‏جا ناگفته‏هاى ديگر را.

درست است كه آزادى به معناى هرج و مرج عامل نفاق نيست؛ اما موجب بى‏هويتى و اهمال در جامعه مى‏شود و اين خطرناك‏تر از نفاق است. در اين صورت است كه همه چيز ارزش واقعى خود را از دست مى‏دهد و فساد و تباهى بر جامعه حاكم مى‏شود. اين‏گونه است كه مى‏گوييم آزادى از واژه‏هاى زيبا اما مظلوم است. «آرمان»، «هدف»، «آزادى» و واژه‏هايى همانند آن اگرچه بسيار زيبا و مقدس هستند، هم‏چون شعارهايى كه در حمايت از زنان داده مى‏شود بيش‏تر در خدمت غرايز نفسانى قرار گرفته است و بسيارى از كسانى كه از اين معانى دم مى‏زنند اغراضى غير حقيقى دارند؛ هرچند برخى نيز وجود دارند كه در هر زمانى با صداقت از اين معانى ياد نموده و همه‏ى هستى خود را در گرو آن و تحقق هدف والاى خويش كه رهايى از استبداد و اختناق موجود است نهاده‏اند.

آيا آزادى از آزادى ممكن است؟ آيا اين‏گونه آزادى هرج و مرج نيست و باعث خمودى و بندگى نمى‏شود؟ البته، بايد توجه داشت هر بندگى و اطاعتى را نمى‏توان خمودى ناميد و برخى از بندگى‏ها عين آزادى و رهايى است. آن كه آزاد آزاد است، عمرش بر باد است و آن كه وابسته به غير حق باشد، عمرش ارزشى ندارد. آن كه آزاد است، مردانگى خود را امتحان مى‏كند و آن كه اسارت و بندگى غير حق را مى‏پذيرد، انباشته‏اى از پليدى‏هاست.

آزادى در برخى كشورها به‏ويژه ممالك عقب‏افتاده آزاد نيست و در اين كشورها هيچ فرد آزادى چنان آزاد نيست كه هرچه را فهميده و يافته است، بيان دارد؛ مگر آن‏كه بخواهد به اساس خود حمله‏ور شود.

به هر روى اين گزاره‏ى مهم است كه چيرگى مستبدان و تنگ‏نظرى متوليان، عالمان دينى را ناگزير به گريز پنهان‏ساختن و كتمان اندوخته‏هاى علمى خويش وا مى‏دارد و پرواضح است كه بازنده‏ى اصلى اين ماجرا مردم هستند كه از چشمه‏ى جوشان دانش عالمان دينى كه چه بسا در بعضى از آنان از ناحيه‏ى حضرت حق موهوبى و اعطايى باشد محروم مى‏گردند؛ چرا كه آن عالمان براى حفظ خود ناگزير از تقيه مى‏شوند و يا با فشارهاى چيره و ناآگاهى توده‏ها سر به تيغ مى‏سپارند. اميد است كه خداوند همه‏ى عالمان حقيقى را در جوار رحمت خود حفظ نمايد.