پيام‏رسانى دينى

این کتاب به تبیین ويژگى‏هاى مبلغان و نحوه‏ى ارتباطات دينى و پيام‏آورى مذهبى می پردازد و شامل پیام های زیر است:

پيام اول:

    سه مؤلفه‏ى پيام‏رسانى در قيام تبليغى حضرت موسى عليه‏السلام

پيام دوم:

    موسيقى و رسالت تبليغى رسانه‏ى ملى

پيام سوم:

    نقش مؤثر هنر در تبليغ ماناى دين

پيام چهارم:

    آسيب‏شناسى طرح هجرت

پيام پنجم:

    مرز بازى‏گرى و طلبگى معنوى

در طليعه‏ى اين كتاب، بايد نخست نگاهى به فضاى پيام‏رسانى دينى انداخت. در اين عصر، جامعه‏ى مداحان نقش بسيار كارآمدى در پيام‏رسانى دينى دارند. نقشى كه به دليل نبود سيستم نظارتى قانون‏مند اين جامعه را دچار آسيب‏هايى ساخته است؛ به گونه‏اى كه دين اسلام و تشيع در حال حاضر همان‏طور كه مى‏تواند از ناحيه‏ى اين جامعه حمايت شود، مى‏شود يكى از بدترين ضربه‏ها و آسيب‏ها را از آن ببيند. اين سخن شايد براى برخى گران آيد اما چنين شده است كه جامعه با وجود مداحان به علوم حوزويان احساس نياز ندارند و از معرفت دور افتاده‏اند و تنها احساس و شور خود را با شنيدن چند شعر برانگيخته مى‏كنند و اشك يا خنده به پشتوانه‏ى معرفت و علم مستند نيست.

متأسفانه حتى نظام اسلامى نيز به رونق كار مداحان دامن مى‏زند و متوجه اين آسيب و آفت آن‏ها نيست. البته نبايد انصاف را از دست داد كه منابر بعضى حوزويان نيز به جاى آن‏كه درس‏گفتار باشد بسيار سطحى و ديگر حتى غير اقناعى شده است. مردم نيز ميان منبر چنين حوزويانى و شعرخوانى يا مرثيه‏خوانى مداحان مقايسه مى‏كنند و طبيعى است كه از آن ارضاى احساسات بر مى‏آيد اما خردورزى و عقلانيت در گفته‏هاى برخى منبريان نيست و معنويتى نيز از آن نمى‏جوشد. برخى حوزويان، منبر را با سن تئاتر اشتباه گرفته‏اند و به بازى‏گرى و معركه‏گيرى بر روى منابر رو آورده‏اند. سطح سواد و علم جامعه نيز بالا رفته و مردم بر ساحل درياى اطلاعات و معلومات با استفاده از شبكه‏ى جهانى اينترنت نشسته‏اند. عالمى كه نمى‏تواند سخنى نو براى مردم داشته باشد و تفسيرى تازه از آيات يا برداشتى جديد و ظريف از روايات داشته باشد و در يكى از دانش‏هاى اسلامى كه مورد نياز مردم باشد تخصص كافى داشته باشد نبايد به منبر رود. هرچند اين نبايدها در زمانى كه طلبه با هزار و يك مشكل مادى دست و پنجه نرم مى‏كند، سزا نيست، اما منابرِ تكرارى و كهنه به جاى از دست رفتن خانواده‏ى طلبه، دين را آسيب مى‏رساند و روحيه‏ى دين‏گريزى و حتى دين‏ستيزى دست مى‏دهد. طلبه به جاى آن‏كه از كتابى غيرمستند مانند منتهى الآمال، تاريخ بگويد، بايد فلسفه‏ى تاريخ و تحليل آن را بيان كند. شما اگر مدتى غذاى تكرارى مانند مرغ بخوريد، بعد از مدتى از آن غذا زده مى‏شويد؛ مردم ما نيز هر ماه رمضان يا محرم از مبلغان دينى مطالبى را مى‏شنوند كه گاه آن را ده‏ها بار شنيده‏اند. البته اگر كتابى نخوانده باشند و به سراغ سايت‏هاى اسلامى با محتوايى تكرارى نرفته باشند و تلويزيون نديده باشند و به راديو گوش فرا نداده باشند. نبايد غفلت كرد كه مداحى نيز خالى از آسيب نيست و آنان از هم‏ديگر نسخه‏بردارى دارند و تكرار اشعار مداحان و حتى سبك‏هاى آنان نيز ملال‏آور شده و كم‏تر مداحى است كه نوآورى داشته باشد و ابتلاى به تكرار مكررات فقط دامن‏گير حوزويان نيست و گويى هر كسى كه به حوزه‏ى دين وارد مى‏شود به اين بيمارى دچار است.

روحانيت بايد بتواند نقش رهبرى خود براى مردم را حفظ نمايد و آن را ارتقا دهد وگرنه در درازمدت با مشكلات بسيارى مواجه خواهد شد و دين از جايى كه نبايد، ضربه مى‏پذيرد و روحانيت نيز تا نتواند در دل‏هاى مردم نفوذ كند و محبت آنان را به سوى خود جلب نمايد و آنان به غذاى روح و دل خود ـ كه معرفت است ـ احساس نياز نكنند و با اشتياق براى فراگرفتن معرفت به اينان روى نياورند، سِمَت رهبرى مردم را ندارد و صرف حكومت بر آنان بدون همراهى دل ايشان، حكومتى ظاهرى و صورى است كه واقعيتى ندارد و با اظهار مخالفتى از هم فرو خواهد پاشيد. قوام روحانيت به مغز متفكر و قدرت اجتهاد و نوآورى آن است. خدا رحمت كند حضرت امام خمينى قدس‏سره را كه مهم‏ترين عامل موفقيت ايشان به واسطه‏ى همان صفاى معنوى و طهارت دل و قدرت و توان علمى كه داشتند بود.

در اين كتاب بر آن هستيم تا برخى بايسته‏ها و آسيب‏هاى تبليغ دين را بيان داريم و شيوه‏ى پيام‏آورى مبلغان گران‏قدر دين را به محك نقد و به عيار ارزش گزاريم تا بلكه تبليغ دينى راه شايسته‏ى خود را بيابد و دست‏كم كاستى‏هايى را كه از آن رنج مى‏برد بشناسد. البته اصول و قواعد تبليغ دين را در كتابى به نام «اصول و قواعد تبليغ دينى» آورده‏ايم و در اين‏جا نيز برخى نكات آن را توضيح داده‏ايم و اين كتاب را مى‏توان کامل کننده ی آن دانست.